Wśród wielu mrocznych sekretów Watykanu, jednym z najbardziej interesujących jest z pewnością osoba i działania papieża Piusa XII. Został on wybrany na zwierzchnika Kościoła katolickiego tuż przed wybuchem II wojny światowej, w marcu 1939 roku.
Konkordat z III Rzeszą
Wcześniej, w lipcu 1933 roku, Pius XII (wtedy jeszcze Eugenio Pacelli) przyczynił się do podpisania Reichskonkordatu – umowy między Stolicą Apostolską a III Rzeszą. Konkordat, którego warunki były negocjowane z samym Adolfem Hitlerem. Przez wielu badaczy historii był on później uznawany za ciche przyzwolenie Watykanu na dojście nazistów do władzy.
Po śmierci Piusa XI, jego następc na tron św. Piotra został wybrany w zaledwie jeden dzień. Pierwsze lata swego pontyfikatu, Pius XII sprawował w czasie II wojny światowej. Jednym z najbardziej znanych cytatów z papieży jest jego dewiza: „Pokój jest dziełem sprawiedliwości”, co w obliczu całości jego pontyfikatu wydaje się najbardziej kontrowersyjne.
Papież Hitlera?
Jak się okazuje, w czasach swego pontyfikatu Pius XII wiedział o okrucieństwach Holocaustu i cierpieniu milionów ludzi. Według historyków w 1942 roku dowiedział się o likwidacji warszawskiego getta, a także o eksterminacji, która miała miejsce w obozach koncentracyjnych. Przez lata Pius XII były krytykowany za to, że nie sprzeciwił się zbrodniom nazistowskim (w tym między innymi wywózce Żydów z Rzymu). To między innymi dlatego nazywany jest papieżem Hitlera.
Naukowcy od lat opowiadali się za tym, by dokumenty dotyczące Eugenio Pacellego zostały ujawnione. Zapewniłoby to koniec teorii spiskowych, a pozwoliłoby zapoznać się z faktami dotyczącymi Watykanu, na to jednak trzeba było poczekać całe dekady.
Wyjaśnienie tajemnic coraz bliżej
Wiele wątpliwości na temat Piusa XII rozwiał papież Benedykt XVI. Najpierw w 2007 roku wstrzymał jego proces beatyfikacyjny, obawiając się, że mogłoby to mieć negatywny wpływ na stosunki między Watykanem a Izraelem. W 2009 roku, po dalszej analizie, Piusowi XII przyznano tytuł Czcigodnego Sługi Bożego.
Część kontrowersji wyjaśniło długo oczekiwane ujawnienie dokumentów dotyczących „papieża Hitlera”. W marcu 2020 roku papież Franciszek zdecydował się ujawnić naukowcom watykańskie dokumenty. Ogłosił jednocześnie, że robi to między innymi dlatego, że Kościół nie boi się prawd historii. Udostępnione archiwa watykańskie wzbudziły ogromne zainteresowanie wielu badaczy. Niestety, między innymi ze względu na ich obszerność oraz blokującą wiele działań pandemię, na razie brak jednoznacznej odpowiedzi, jaką rolę odegrał Pius XII w czasie II wojny światowej.
Filmy o tajemnicach Watykanu przyciągają przed ekrany wielu widzów. Jeśli także ciekawi Cię ten temat, polecamy „Papież i Hitler: tajne akta Piusa XII” (premiera w sobotę 18 grudnia o 22:10 na Polsat Viasat History). Więcej o Stolicy Piorowej przeczytacie w artykule „Watykan – stolica papieży”: Papieski mecenat sztuki (aut. Maria Więckowska).
Autorka tekstu: Maria Więckowska