Dlaczego Adolf Hitler doszedł do władzy?
Przywódca NSDAP, Adolf Hitler, został kanclerzem Niemiec 30 stycznia 1933 roku. Objęcie przez nazistów władzy dało początek zbrodniczemu systemowi, który doprowadził do śmierci dziesiątek milionów ludzi. Jakim sposobem niespełniony malarz sięgnął po władzę absolutną? W jakich dokładnie okolicznościach powstała III Rzesza?
Nóż w plecy Niemców
11 listopada 1918 roku we francuskim Compiègne podpisano rozejm kończący I wojnę światową. Niemcy byli wielkimi przegranymi globalnego konfliktu. Półtora roku później podpisano upokarzający dla nich traktat wersalski. Nowopowstała Republika Weimarska poniosła znaczne straty terytorialne.
Jej armia została drastycznie zmniejszona oraz pozbawiona broni pancernej oraz lotnictwa. Niemcy musieli też zapłacić reparacje wynoszące 31,5 miliarda ówczesnych dolarów (co dzisiaj daje blisko 480 miliardów dolarów). Tak drakońskie warunki rozpaliły nad Sprewą chęć odwetu i wzbudziły silne poczucie krzywdy.
Skorzystali na tym różnej maści nacjonaliści, którzy głosili, że Niemcom został wbity nóż w plecy. Jednym z nich był 30-letni wówczas Adolf Hitler. Dzięki swym oratorskim talentom szybko zdobywał nowych zwolenników dla Niemieckiej Partii Robotników. Już pod koniec lipca 1921 roku został wodzem organizacji, którą w międzyczasie przemianowano na Narodowo-Socjalistyczną Niemiecką Partię Robotników (NSDAP).
Przedwyborcze obietnice
Zdawało się, że kres jego karierze politycznej przyniesie zakończony całkowitą klęską pucz monachijski z listopada 1923 roku. Tymczasem krótki pobyt w więzieniu wzmocnił tylko legendę Hitlera. Po wyjściu na wolność gromadził on wokół siebie coraz więcej sympatyków. Inspiracją stał się dla niego włoski faszyzm. Podobnie jak Mussolini, przywódca nazistów uważał, że demokracja liberalna to przeżytek.
Po tym jak Niemcy opanował kryzys ekonomiczny i gospodarczy, narodowi socjaliści znaleźli się na fali wznoszącej. Dodatkowo, głoszony przez Hitlera antysemityzm trafił na podatny grunt. Przywódca nazistów zapewniał swoich zwolenników, że po objęciu władzy da każdemu pracę.
Demagogiczne hasła dawały NSDAP coraz większe poparcie. W wyborach parlamentarnych z września 1930 roku naziści przegrali jeszcze z socjalistami. Zdobyli wtedy 18,25% głosów. W lipcu 1932 roku sytuacja się odwróciła. To NSDAP stała się najpoważniejszą siłą w Reichstagu. Zagłosowało na nią ponad 37% wyborców.
Naziści nie mogli jeszcze rządzić samodzielnie, ale w styczniu 1933 roku Hitler został wybrany kanclerzem. W przeprowadzonych na początku marca tego roku kolejnych wyborach NSDAP otrzymała już niemal 44% głosów. W połowie miesiąca proklamowano powstanie III Rzeszy.
Szczegółowa analiza tego, jak nazistom udało się dojść do władzy, a następnie opanować ponad połowę Europy w tak krótkim czasie od zakończenia I wojny światowej w serii „Otchłań: powstanie i upadek nazizmu”, od poniedziałku do piątku o 21:00.
Autorka tekstu: Zuzanna Pęksa