Blog

„Zagadka kości: rewolucja płci”. Prehistoria kobiet

Dziesięć tysięcy lat temu rozpoczęła się tak zwana rewolucja neolityczna. Ludzkość stopniowo odeszła od wędrownego trybu życia. Porzucono dotychczasowe główne sposoby pozyskiwania żywności – łowiectwo i zbieractwo, na rzecz rolnictwa i hodowli. Zazwyczaj uważa się, że był to przełom, który przyniósł same korzyści i umożliwił rozwój cywilizacji. Odkrycia archeologiczne zachęcają jednak, by ponownie postawić sobie pytanie, czy tak było.

Rewolucja neolityczna i zdrowie

Badania szkieletów odnalezionych na terenie Grecji i Turcji wykazały, że pokolenia urodzone po wprowadzeniu rolnictwa były znacznie niższego wzrostu, niż wcześniejsze. Mężczyźni przed rewolucją neolityczną mierzyli średnio koło 180 cm. Po upowszechnieniu osiadłego trybu życia – zaledwie 160 cm. W przypadku kobiet średni wzrost obniżył się ze 170 do 150 cm. Co więcej, z badań kości i uzębienia prowadzonych przez archeologów na różnych obszarach wynika nie tylko, że ludzie byli mniejsi. Krócej żyli, częściej zapadali na choroby zakaźne i anemię. Dlaczego? Paradoksalnie, archeologia dowodzi, że łowcy-zbieracze prowadzący koczowniczy tryb życia odżywiali się w sposób bardziej urozmaicony i zdrowszy, niż późniejsi osiadli rolnicy. Nie groziła im klęska głodu, która tak często nękała rolników, gdy pogoda i nieurodzaj zniszczyły uprawy. Osiadły tryb życia sprzyjał również rozprzestrzenianiu chorób i pasożytów. Ponadto w społeczności łowców-zbieraczy panowała większa równość. Tryb osiadły sprzyjał uprzywilejowaniu jednych grup społecznych kosztem innych. W pewnym sensie pogorszyła się między innymi sytuacja kobiet.

Rewolucja neolityczna a kobiety

Zanim nastąpiła rewolucja neolityczna, w społeczności myśliwych zbieraczy kobiety karmiły piersią dzieci do trzeciego roku życia lub dłużej. Po przejściu na osiadły tryb życia dostępne stały się inne źródła żywienia małych dzieci – mleko zwierząt i produkty zbożowe. Kobiety, które krócej i rzadziej karmiły piersią, szybciej stawały się płodne. Dlatego coraz częściej rodziły kolejne dzieci. W związku z tym częściej umierały przy porodach. Te, którym udało się przeżyć, były osłabione i bardziej narażone na choroby. Przyczyniło się to do osłabienia roli kobiet w społeczeństwie przez tysiąclecia.

O tym, jak współczesna archeologia pomaga na nowo określić rolę kobiet w historii dowiecie się więcej z filmu „Zagadka kości: rewolucja płci”, na kanale Polsat Viasat History 8 marca.

 

Autorka tekstu: Maria Więckowska

Program

Żadnych programów

Gdzie nas oglądać

Streszczenie

Zagadka kości: rewolucja płci

Mężczyźni-łowcy i kobiety-zbieraczki: taki mamy obraz czasów prehistorycznych. Przez wieki uznawano, że mężczyzna-łowca był żywicielem rodziny, a tym samym od początku historii ludzkości stał na szczycie drabiny społecznej. Dziś naukowcy nie są już tego pewni. Pierwsi archeolodzy w XIX i na początku XX wieku na podstawie tych teorii uznali status quo za sytuację „naturalną” — okazuje się jednak, że część odkryć nie pasuje do tego obrazu; na jaw wychodzi także coraz więcej błędnych interpretacji. Metody naukowe zwykle stosowane w kryminalistyce pomagają badaczom na całym świecie uzyskać nowe spojrzenie na tę sprawę.

Powiązane programy