Rolę fabryki samochodów FIAT w faszystowskich Włoszech można porównać do znaczenia fabryki Volkswagena w nazistowskich Niemczech. Motoryzacja i związany z nią postęp techniczny to ważne punkty w propagandzie Mussoliniego i Hitlera. W obu krajach budowano autostrady i projektowano samochody „dla ludu”. Jednocześnie powstawały luksusowe auta na użytek władzy, jako wyznacznik prestiżu. Gdy rozpoczęła się II wojna światowa, fabryki samochodów wspierały również przemysł zbrojeniowy.
Przed Wielką Wojną
Przedsiębiorstwo FIAT powstało w 1899 roku – jego nazwa to skrót od Fabbrica Italiana Automobili Torino (Włoska Fabryka Samochodów w Turynie). Auta były jeszcze wówczas towarem luksusowym i mało dostępnym. Kilka lat później twórca firmy, Giovanni Agnelli pojechał do Stanów Zjednoczonych, aby spotkać się się z Henrym Fordem, pionierem masowej produkcji samochodów. Dzięki usprawnieniu procesu produkcji m.in. poprzez zastosowanie taśmy produkcyjnej Ford zrewolucjonizował rynek. Auta stały się tańsze i bardziej dostępne. Agnelli wykorzystał podobne rozwiązania w swoim zakładzie produkcyjnym. Dzięki temu przedsiębiorstwo rozkwitło. I wojna światowa, nazywana wtedy po prostu „wielką wojną” dodatkowo przyspieszyła rozwój firmy.
W kraju Mussoliniego
W 1923 na potrzeby masowej produkcji FIAT otworzył nową fabrykę samochodów, jedną z najnowocześniejszych na świecie. Agnelli za zasługi dla gospodarki został mianowany dożywotnim senatorem. Faszystowskie władze, aby wspierać narodową gospodarkę, zablokowały możliwość tworzenia zagranicznych fabryk samochodów we Włoszech, co dało firmie FIAT wyjątkową pozycję. Motoryzacja była dla faszystowskiego reżimu bardzo ważna. To we Włoszech powstała, na początku lat 20’, pierwsza autostrada na świecie. Na życzenie Mussoliniego powstał samochód „dla mas” – fiat 500, Topolino (tak samo nazywa się po włosku Myszka Miki)
Fiaty na froncie
Oprócz samochodów FIAT produkował w czasie II wojny światowej samoloty, broń i czołgi. Nie tylko na potrzeby Włoch, lecz także Japonii, wcześniej także generała Franco w Hiszpanii. Kiedy szala zwycięstwa zaczęła przechylać się na stronę aliantów, FIAT zaczął prowadzić podwójną grę. Cały czas produkując masowo na front, jednocześnie przygotowywał się do porażki faszystów, w ukryciu wspierając ruch oporu.
O tym jaką rolę odegrały fabryki samochodów, a także inne gałęzie przemysłu i nowe wynalazki w przebiegu II wojny światowej dowiecie się więcej z II serii cyklu „Wojenne fabryki w lutym na kanale Polsat Viasat History.
Autorka tekstu: Maria Więckowska